استاندارد و ارگونومی صندلی اداری

مقدمه

در طول تاریخ تمدن بشر، استاندارد به عنوان یک چهارچوب و الگوی مشترک، همواره در خدمت علم و دانش بوده است. این چهارچوب‌ها بر اساس یک زبان یا فهم مشترک به وجود آمده اند و آنچنان در ابعاد مختلف جهان بشر نفوذ کرده‌اند که زندگیِ بدون آنها متصور نیست. از ابتدای قرن ۲۰، سازمان جهانی استاندارد بر پایه گسترش انتشار مقالات جهانی و بازرگانی، اقدام به تدوین، نشر و به کارگیری استانداردهای محصول و قطعات نمود. در دهه پایانی قرن مذکور، استانداردهای غیر محصولی مثل استاندارد کیفیت و محیط زیست به خدمت جامعه جهانی درآمد. موسسات استاندارد در کشورهای مختلف تاسیس شدند که مسوولیت تدوین، ترویج، کنترل و اجرای استانداردها را عهده‌دار شدند تا بدین شکل بتوانند خدماتی به تولیدکنندگان و مصرف کنندگان ارائه کنند.

در این مقاله به استانداردهای موجود درباره صندلی‌های اداری اشاره خواهیم کرد. هدف از ارائه این مقاله، ضمن بیان مزایای پیاده‌سازی استانداردهای موجود برای تولید مبلمان و سایر لوازم اداری، شرح مختصری از آزمایش‌های استاندارد ملی آمریکا در مورد مبلمان اداری و بیان برتری‌های آن نسبت به استاندارد ملی ایران (۵۰۴۰) است و همین‌طور می‌کوشد راهکارهایی برای استفاده از آن در کشور ایران پیشنهاد دهد.

لزوم رعایت استاندارد در تولید محصولات مختلف

الف: حصول اطمینان از کیفیت محصولات
ب: اجرای برخی ملاحظات زیست محیطی
ج: حفظ سلامت و ایمنی افراد
هـ: همگامی و هماهنگی با پیشرفت‌های ملی و جهانی در زمینه‌های مختلف علمی و صنعتی
و: ارتقاء دانش فنی و تکنولوژیک واحدهای تولیدی
ز: حفظ حقوق مصرف کنندگان از طریق آگاه ساختن آنها

دلایل انتخاب BIFMA به عنوان الگو

انتخاب استاندارد ملی آمریکا (BIFMA) به عنوان الگویی برای سایر کشورها، بر اساس بررسی‌های فراوان، تحقیقات سیتماتیک و نهایتاً مقایسه آن با سایر استانداردهای مشابه BS و AS و…. صورت گرفته است. به‌روز بودن، دقت فراوان، به واقعیت نزدیک بودنِ الزامات آن،  جامعیت و در نهایت مقبولیت جهانی و به‌کارگیری آن توسط کمپانی‌های بزرگ تولید مبلمان اداری، همگی موجب شد تا استفاده از این الگوی استاندارد به جای استاندارد رایج در ایران (۵۰۴۰) پیشنهاد گردد. انتخاب این استاندارد علاوه بر امکان اجرای آن در صنایع داخلی و اخذ تاییدهای مربوطه، می‌تواند به عنوان یک منبع موثق و مورد اعتماد در بازنگری استاندارد ملی ایران به‌کار رود.

شرح مختصری از آزمایش‌های استاندارد BIFMA

در این قسمت با در نظر گرفتن حوصله مخاطبان و بدون اتلاف وقت، به طور مختصر به آزمایشاتی که تاکنون در خصوص استاندارد BIFMA صورت گرفته، اشاره می کنیم. این استاندارد بیان کننده آزمایشات خاص، تجهیزات آزمایشگاهی مرتبط، شرایط آزمایش، سطوح مورد پیشنهاد در آزمایش و ارزیابی عملکرد، دوام و تناسب ساختار صندلی‌های اداری با کاربری عمومی است. BIFMA یک استاندارد ملی آمریکایی است که در دسامبر ۲۰۰۲ توسط ANSI به تصویب رسیده است.

مزیت استاندارد BIFMA بر استاندارد ملی ایران (۵۰۴۰)

چون امکان مقایسه بند به بند این استاندارد با بندهای متشابه یا متناظر آن در استاندارد۵۰۴۰ از حوصله این مقاله خارج است،در ادامه به نام بردن برتری‌های این استاندارد نسبت به نوع ایرانی آن بسنده می‌کنیم:

-واقعی بودن آزمایش‌ها
-میزان بارگذاری‌های منطقی
-کامل‌ بودن آزمون‌ها در خصوص اجزای صندلی
-کوتاه بودن مدت زمان انجام تست و آزمون‌ها
-استفاده از ابزار و دستگاه‌های ساده و چند منظوره
-صرف سرمایه‌گذاری سخت افزاری و آزمایشی کمتر

لزوم بازنگری در اصول۵۰۴۰

در بازنگری استاندارد ملی ۵۰۴۰ می‌بایست الزامات مربوط به استاندارد BIFMA در نظر گرفته شده و برای استاندارد ملی ایران به عنوان مرجع قرار گیرد. در ذیل چند راهکار جهت بازنگری در اصول استاندارد ۵۰۴۰ ارائه می‌شود:

_صدور پروانه استاندارد و اخذ تاییدیه برای محصولات تولیدی داخل، منوط به اخذ هر دو استاندارد موجود ۵۰۴۰ و ۷۴۹۴ باشد.

-طبق یک برنامۀ زمان‌بندی شده و منسجم (یک تا دو ساله)، می‌بایست استانداردهای تشویقی فعلی به استانداردهای اجباری تبدیل گردد تا تولیدکنندگانی که قادر به اخذ آن نیستند، از گردونه رقابت حذف شوند.
_برای ترخیص کالا و محصولاتطبق موازین قانونی ورودی کشور، اخذ تأییدیه استانداردهای ملی جهت حمایت از تولید کنندگان و مصرف کنندگان صورت پذیرد.
_موسسه استاندارد، همانند سایر اقلامی که مشمول استانداردهای اجباری هستند، محصولات غیر استاندارد را شناسایی کرده و ضمن افشای نامشان، حتی مبادرت به جمع آوری آنها از بازار نماید.

_هزینه‌های پیاده‌سازی و اخذ نشان استاندارد و شارژهای سالانه از طریق سوبسیدهای مربوط به صنایع پرداخت گردد.

تأثیر پذیری طراحی صندلی از حرکات بدن انسان

با ورود مدرنیته به زندگی امروز، انسان ناچار است بیشتر ساعات روز خود را در محیط کار سپری کند. صندلی به عنوان یکی از بهترین ابزار کار روزانۀ افراد، باید پاسخگوی حرکت‌های بدن او باشد. یک صندلی کاری استاندارد، باید مطابق با حرکت مفاصل اصلی بدن یعنی گردن، کمر، زانو و مچ پا حرکت کند. یک صندلی ارگونومیک باید بتواند مقلد حرکات بدن انسان باشد و برای این کار، به یک سری مفاصل مکانیکی نیاز دارد. صندلی کار باید قابلیت دَوَران حول محورِ زیر نشیمن‌گاه، نزدیک زانوها، در نزدیکی لگن خاصره را داشته باشد. البته در تمام این حرکت‌ها، صندلی قادر به تقلید همۀ حرکات بدن نیست. در نتیجه باعث عدم تعادل کاربر و گرفتگی عضلات نواحی مختلف بدن او می‌شود. کامل‌ترین مکانیزم حرکتی صندلی مکانیزم سینکرون (Syuchronous) است. این مکانیزم یک رابطۀ مشخص و تعریف شده بین حرکت کف و پشت ایجاد می‌کند. در نتیجه می‌تواند حامی دامنۀ وسیعی از حرکت‌های بدن انسان شود. یک صندلی کاری مناسب همچنین باید توانایی حمایت از بدن در حرکات دَوَرانی به چپ و راست را هم داشته باشد که برای دستیابی به چنین حرکتی باید پشت صندلی نقش حامی ستون فقرات را ایفا کنند.

گرد آوری مقاله : محمد حسین بکاء مدیر عامل مبلمان اداری بینو
شماره تماس : ۴۷۶۲۳۰۰۸-۰۲۱