اصول و استاندارد طراحی مبلمان اداری
برای بررسی اصول طراحی و تولید مبلمان اداری ابتدا بهتر است تک تک المانهای تشکیل دهنده مبلمان اداری را شناسایی کرده و بعد در مورد طراحی هر یک از اجزا آنها صحبت کنیم .
معمولا با توجه به خصوصیت ذاتی سازمانها عمده سازمانها ، اتاق مدیریت ، اتاق جلسات ، لابی و سالن انتظار و سالن کارشناسان فنی را دارند .
ما در اینجا هم بصورت المانهای اداری و هم بصورت فضاهای تشکیل دهنده سازمان بحث طراحی را بررسی می کنیم .
اما اول باید دید واژه مبلمان اداری چه گروه و مجموعه ای از محصولات را دربر میگیرد.عمدتا وقتی شما واژه مبلمان اداری یا Office furniture را بکار میبرید آنرا به محموعه زیر اطلاق میکنید .
انواع میزهای اداری شامل : میز مدیریت (ریاست)، میز کنفرانس(جلسات) ، میز کارشناسی (کارمندی)، میز کارگروهی ، میز پذیرایی(جلو مبلی)، میز پذیرش(کانتر)
انواع صندلیهای اداری شامل :صندلی مدیریت (ریاست)، صندلی کنفرانس ،جلسات)، صندلی کارشناسی(کارمندی) ،انواع صندلی انتظار ،انواع مبل و نیم ست اداری (VIP)
انواع پارتیشنهای اداری دو جداره و تک جداره با تقسیم بندیهای: پارتیشن اداری کوتاه، پارتیشن اداری تمام ام دی اف ، پارتیشن اداری شیشه و ام دی اف ، پارتیشن اداری فلزی و شیشه ای
انواع کتابخانه های اداری شامل : کتابخانه مدیریت (کردانزا)، کتابخانه بلند اداری ، فایل نگهداری پرونده
انواع مواد پوشاننده دیوار : دیوار کوبهای ۱۶میل ام دی اف یا ۸میل پی وی سی
انواع تریبونهای سخنرانی
البته بعضی اوقات در این تقسیم بندیها بسته به نوع سازمان اگر سازمان دارای رستوران باشد میتوان میز و صندلی نهارخوری را نیز در دسته محصولات مبلمان اداری بحساب آورد بخصوص آنکه این میزهای نهارخوری در ادارات واقعا با میزهای نهارخوری در منزل تفاوت اساسی دارند .
اما منظور از استاندارد طراحی مبلمان اداری چیست ؟ هر کدام از محصولات فوق با توجه به اینکه بیش از ۸ ساعت در روز مورد استفاده مداوم کارمندان قرار میگیرند هم باید بنوعی طراحی شوند که این استفاده مدام آنها را فرسوده و خراب نکند و هم بنوعی باشند که کاربری که آز آنها استفاده میکند بر آثر این استفاده بی حدآسیب نبیند .
البته بیان این نکته حائز اهمیت است که ما یک استاندارد طراحی فضای اداری داریم و یک استاندارد طراحی مبلمان اداری و وقتی یک شرکت میتواند بصورت بهینه طراحی شود که هم در طراحی فضای خود استاندارد طراحی را عایت کند و هم در خرید مبلمان اداری از محصولاتیکه بصورت استاندارد طراحی شده اند استفاده نماید . ما در این مقاله بیشتر تاکیدمان در طراحی مبلمان اداری استاندارد میباشد که در ادمه به آن می پردازیم .
مواردیکه در طراحی استاندارد محصولات مبلمان اداری باید در نظر گرفته شود عبارتند از :
الف –استاندارد ابعادی ، یعنی طول و عرض و ارتفاع محصول
بعنوان مثال ارتفاع استاندارد میزهای مدیریت ، میزکارشناسی ، میزکنفرانس و میز کارگروهی حداکثر بین ۷۸الی ۸۰باید باشد .
یا ابعاد نشیمن باسن فرد روی صندلی باید از یک حداقلی برخوردار باشد .
ب-استاندارد نوع مواد اولیه نظیر چوب ، شیشه ، ام دی اف ، فلز ، چرم ، پارچه
بعنوان مثال جنس صندلی باید از چرم مخصوص و ضد تعریق باشد و یا ضخامت شیشه روی میز مدیریت نمیتواند از حد معینی کمتر باشد زیرا خطر شکستگی وجود دارد .
ج-استاندارد یراق آلات ، نظیر قفل ، دستگیره ، ریل و…
د-رنگ محصول ، که البته نمیتوان گفت استاندارد در این مورد چیزی را بصورت قطعی مشخص کرده است ولی خود طراحان ، با سلیقه روز افراد و همخوانی دو رنگ با هم این موضوع را در طراحی محصولات در نظر میگیرند
ه- استاندارد بسته بندی ، نظیر استفاده از نایلونهای حبابدار برای اینکه در حین حمل و نقل به محصولات صدمه وارد نشود .
ی –در بعضی مواقع بحث چند تکه ساختن مبلمان اداری نیز مطرح میگردد بعنوان مثال اگر میز کنفرانس ۳۶نفره توسط مشتری سفارش داده شود باید حتما انرا چند تکه ساخت البته این موارد استانداردی ندارد و بیشتر تجربه افراد بکمک آنها می آید .
همچنین در زمان ساختن مبلمان اداری باید به مواردی نظیر درب ورودی ساختمان ، عرض و طول راهروها ، عرض و طول درب ورودی اتاق و همچنین طول و عرض اتاقک آسانسور در نظر گرفته شود .
و اما یک فوت کوزه گری دیگر هم مانده و آن استفاده از ابزار استاندارد در زمان نصب مبلمان اداری میباشد . از آنجاییکه بعضی از محصولات مبلمان اداری نظیر میزهای اداری و صندلیهای اداری در کارگاه تولید میشوند زمان خیلی محدودی برای نصب در محل کارفرما دارند اما بعضی از محصولات نظیر میزهای کنفرانس سفارشی بزرگ ، پارتیشنهای دو جداره اداری ، انواع دیوارکوب و همچنین انواع کمدهای دیواری کمتر در کارگاه وقت گرفته و عمده زمان نصب آنها در محل کارفرما خواهد بود کیفیت اینگونه محصولات بسیار وابسته به مهارت نصابها و همچنین ابزار کاربردی آنها دارد . همانطور که مواد اولیه دارای استاندارد خود هستند ابزار نیز باید کالیبره بوده و علاوه بر آن ابزاری استاندارد باشند .
در ادامه به بحث چرایی استاندارد و همچنین بصورت تخصصی به استاندارد صندلی اداری می پردازیم.
چرایی تدوین استاندارد در مبلمان اداری :
این امر که برای هر محصولی استانداردی تدوین میشده از قدیم الایام بوده اما در مورد مبلمان اداری بیشتر وقتی نمود پیدا کرد که علم ارگونومی خود را به کارشناسان شناساند.
ارگونومی چیست ؟(ERGONOMICS)
ارگونومیک علم طراحی سازگار محیط و محصولات با کاربران است. لغت ارگونومیک از لغات یونانی «ارگون» به معنای «کار» و «نوموس» به معنای «قانون» گرفته شده است و اصطلاحا به معنی انطباق کار برای افراد، از طریق طراحی وظیفه و روش ها و نیز انطباق افراد با کار از طریق استفاده مناسب از چیدن روش های صحیح می باشد. باید توجه داشت که آنچه برای یک نفر مناسب است می تواند برای دیگری مناسب نباشد. بنابراین روش های مجزا باید مدنظر قرار گیرند. ارگونومیک در نظر اول ممکن است آگاهی و علم جلوگیری از صدمات و ناراحتی های پیش بینی نشده معنی شود در حالی که موضوع اصلی آن پیش از بررسی وقوع ضایعه ای، تقویت راحتی و روانی عملکرد است. فراموش نباید کرد که انسان ها دارای محدودیت هستند و برای اینکه بتوان با وجود محدویت ها فعالیت مناسبی داشت، شرایط محیط باید به گونه ای مناسب طراحی گردد.
اهداف شناخت ارگونومیک را می توان به شرح زیرطبقه بندی کرد:
برخورداری از تندرستی، تقویت توانایی های بدن بالا بردن راندمان فعالیت رهایی از عوارضی همچون استرس،چاقی،چشم درد،دردپشت و دردگردن و یا بیماری هایی که از صدمات کشش متمادی به وجودآیند.
کاربرد ارگونومی در طراحی مبلمان اداری و صندلی اداری
با توجه به اینکه صندلی و مبلمان یکی از اساسی ترین وسایل مورد استفاده روزمره اند، بررسی ویژگی های ارگونومیک یک صندلی مناسب ضروری است تا با کمک آن بتوان بهترین و کم عارضه ترین صندلی یا مبلمان را برای محیط کارو زندگی خود انتخاب نمود؛ چرا که عوارض بسیاری مانند دردهای ستون مهره ها، گردن، شانه ها، بازوها و حتی خواب رفتگی عضلات و… در صورت استفاده از صندلی نامناسب به وجود می آیند.
بسته به اینکه در چه مکانی و برای انجام چه کاری از صندلی استفاده می شود خصوصیات مناسب برای آن نیز تغییر می کند. چنان که صندلی ای که برای یک کار دقیق (مثلاً در یک کارخانه برای انجام لحیم کاری قطعات الکتریکی) مناسب است، برای کاری (مانند
صرف غذا در منزل) که نیاز به دقت بالایی ندارد مناسب نمی باشد.
اما به طور کل و بدون در نظر گرفتن کاربرد خاص یک صندلی (که حالت های زیادی می تواند داشته باشد)، صندلی مناسب دارای ویژگی هایی است که در زیر آنها را مرور می کنیم:
پشتی مناسب:
از آنجا که هنگام نشستن فشار جانبی زیادی برستون مهره ها وارد می شود، باید با استفاده از یک صندلی با پشتی مناسب این فشار را کاهش داد. پشتی صندلی هرگز نباید کاملاً صاف و به صورت ۹۰ درجه به کفی آن متصل شده باشد، بلکه باید با کفی زاویه ای مناسب بسازد. در این مورد بهترین زاویه برای انجام کارهای روزمره ۱۰۵-۱۱۵ درجه است، یعنی زمانی که روی صندلی می نشینید با زاویه کمی به طرف عقب متمایل باشید.
نکته دیگر وجود قوس مناسب بر روی پشتی است.این قوس باید حدوداً ۱۰ تا ۱۵ سانتی متر از کفی صندلی فاصله داشته و انحنای ستون مهره ها را به طور کامل پوشش دهد. اگر پشتی صندلی فاقد این خصوصیت باشد باعث ایجاد دردهای عضلانی و یا فشار بیش از حد بر روی مهره های کمری می شود.
کفی مناسب:
کفی صندلی باید از جنسی نرم بوده و دارای حداقل ۲ سانتی متر اسفنج، فوم و یا مواد تزریقی باشد تا درهنگام نشستن حدود ۵/۱ سانتی متر فرورفته و وزن بدن به راحتی بر روی آن پخش شود. چرا که در غیر این صورت درد در ناحیه لگن و کمر، همچنین احساس خواب رفتگی اندام تحتانی به علت تنگ شدن عروق خونی، شما را آزار خواهد داد.
قسمت جلوی کفی نیز باید اندکی به طرف بالا متمایل باشد تا در هنگام نشستن بر روی آن، صندلی کاملاً شما را در بر بگیرد و شما احساس نکنید که به طرف جلو سُر می خورید. بهتر است لبه صندلی که زیر زانوان قرار می گیرد، فرم یا جنس نرمی داشته باشد تا پس از مدتی در آن ناحیه احساس ناراحتی نکنید. همچنین پهنای سطح نشستن گاه باید به اندازه ای باشد که بخشی از بدن از آن بیرون نزند.
طول قسمت کفی که اندام تحتانی بر روی آن قرار می گیرند نباید آنقدر زیاد باشد که شما مجبور باشید برای رسیدن به پشتی و تکیه دادن به آن بیش از حد عقب بروید چون در این حالت علاوه بر احساس بی تعادلی، ساق پای شما به جای زیر زانوانتان روی لبه کفی قرار گرفته، پا و کمر شما دچار درد می شود.
ارتفاع مناسب:
بهترین حالت برای یک صندلی آن است که اندازه و زاویه تمامی قسمت های آن مانند، پشتی، دسته، کفی،ارتفاع از زمین و… برای افراد مختلف و مطابق فعالیت آنها قابل تنظیم باشد؛ اما از این نوع صندلی ها بیشتر برای انجام کارهای اداری استفاده می شود تا در منازل.
ارتفاع مناسب برای یک صندلی غیر قابل تنظیم آن حدی است که به هنگام نشستن بر روی آن کف پاها به طور کامل بر روی زمین قرار بگیرد و به هیچ عنوان پاها از صندلی آویزان نمانند چون در این وضعیت، باز هم حالت بی تعادلی به شما دست داده و احساس خواب رفتگی و یا درد در ناحیه پا بروز می کند. دقت کنید که اگر ارتفاع یک صندلی از حالت عادی بیشتر بود (مانند صندلی های پیشخوان آشپزخانه) می بایستی جایی برای قرار دادن پا در ارتفاع مناسب برای آن درنظر گرفته شده باشد.
معمولاً صندلی ها و یا مبل های راحتی ارتفاع کمتری داشته و به حالت لمیده نزدیکتر اند.
دسته مناسب:
ارتفاع دسته صندلی یا مبل نباید به قدری بلند یا کوتاه باشد که برای تکیه دادن آرنج ویا ساعد خود به آن مجبور باشید دست خود را بیش از اندازه بالا یا پایین ببرید چون دراین صورت نواحی کتف، شانه ها و گردن شما دچار درد می شوند. معمولاً صندلی و یا مبل های راحتی به دلیل عدم استفاده دراز مدت از آن ها فاقد دسته و تکیه گاه آرنج می باشند.
جنس رویه مناسب:
جنس رویه صندلی باید به صورتی باشد که جاذب رطوبت بوده و باعث تعریق زیاد بدن در محل هایی که با صندلی در تماس است، نشود و در واقع صندلی بتواند تنفس کند. این جنس نباید به گونه ای باشد که در هنگام نشستن آسایش دمایی شما را بر هم زند. همچنین برای رعایت بهداشت، بهتر است صندلی هایی که در آشپزخانه و یا مکان های بهداشتی استفاده می شوند دارای قابلیت تعویض و یا شستشوی رویه باشند.
چند نکته کاربردی دیگر:
اگر صندلی مورد استفاده شما دارای چرخ است، دقت کنید که چرخ های آن روان بوده و حتماً دارای ترمز باشد. حرکت های بی جا و یا عدم روان بودن چرخ ها می تواند فشارهای عصبی ناآگاهانه ای درشما به وجود آورد.
سخن پایانی :
شناخت استاندارد محصول کمک شایانی به مشتری مینماید که محصولی مطمئن را خریداری نماید البته ذکر این نکته حائز اهمیت است که مشتری باید استاندارد را کف خواسته های خود تلقی نماید و از فروشندگان و تولید کنندگان چیزی فراتر از استاندارد را مطالبه نماید .مشتری سختگیر میتواند کارفرما را در ظهور خلاقیتها و نوآوری هایش کمک کرده و همواره کیفیت محصولات را ارتقا بخشد .
گرد آوری مقاله : محمد حسین بکاء مدیر عامل مبلمان اداری بینو
شماره تماس : ۴۷۶۲۳۰۰۸-۰۲۱
